Doc. dr Suzana Savić, specijalista porodične medicine, JZU Dom zdravlja Banja Luka, nastavnik na Katedri porodične medicine Medicinskog fakulteta, Univerzitea u Banjoj Luci
[radila u ambulanti za akutne respiratnorne infekcije (ARI) lokalitete Edukativnog centra JZU DZ Banja Luka]
U borbi protiv COVID- 19, bolesti koju izaziva koronavirus SARS-CoV-2, u cijelom svijetu do sada je potvrđeno 5.61 milion zaraženih, 2.31 milion izliječenih i 351.000 umrlih. Podaci Bosne i Hercegovine (BiH) ukazuju na 2.435 zaraženih, 1.744 izliječenih i 151 preminulu osobu. Ono što znamo jeste da se koronavirus brzo širi i Bosna i Hercegovina BiH je 87. zemlja u kojoj se pojavio ovaj virus. Razlog navedenom je činjenica da postoje osobe koje ne pokazuju simptome bolesti, iako su infektivne. Pokušaj da se ograniče putovanja i zdravstveni nadzor nad istim su bili dio strategije tj. javno zdravstvene intervencije, koja nije bila dovoljna.
Sama infekcija COVID-19 se po simptomima ne razlikuje puno od drugih respiratornih infekcija, posebno gripe i simptomi uključuju groznicu, pojavu visoke temperature, umor, opštu iscrpljenost i suhi kašalj. Kod nekih osoba javljaju se bolovi, zapušen nos (gubitak čula okusa), a prvi simptomi su blagi – curenje nosa, kašalj.
Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (SZO), 1 od 6 osoba (oko 16%) ima ozbiljniji oblik bolesti i respiratorne smetnje. Klinička slika ove bolesti je teža kod starijih ljude sa već postojećim hroničnim masovnim nezaraznim bolestima, kao što su kardivaskularne bolesti, dijabetes mellitus, hronične plućne i maligne bolesti. U Finalnom izvještaju SZO, nakon istraživanja karakteristika epidemije u Kini, navodi da najveći broj slučajeva infekcije (78-85%) je infekcija unutar porodice, usljed bliskog kontakta i kapljičnog načina prenošenja infekcije; oko 20% oboljelih je moralo biti hospitalizovano; oko 5% oboljelih je imalo tešku kliničku sliku u kojoj je bila neophodna upotreba respiratora; oko 15% je dobilo oblik komplikovane infekcije koja je zahtijevala visoke koncentracije kiseonik nekoliko dana; do oporavka može proći 3 do 6 sedmica; smrtnost u Kini kod onih koji imaju već postojeće srčane probleme iznosi 13.2%, dijabetes 9.2%, a osoba sa visokim krvnim pritiskom 8.4%, dok je utvrđena najveća smrtnost kod ljudi iznad 80 godina.
Prema analizama Austrijskog instituta za medicinsku tehnologiju (AIHTA) u Beču, u cijelom svijetu do sada se radilo na razvijanju 155 lijekova i 79 vakcina za ovu bolest.
U našoj zemlji, veliku zahvalnost dugujemo prvom čovjeku zdravstvenog sistema Republike Srpske (RS) ministru zdravlja dr Alenu Šeraniću, koji je tokom COVID 19 pandemije svakodnevno ulagao velike napore da svim zdravstvenim radnicima, ali i cjelokupnom stanovništvu RS, uputi jasne preporuke i protokole postupanja u ovoj pandemiji. Moram priznati da su nam navedene preporuke pomogle na svim nivoima zdravstvene zaštite. Naime na primarnom nivou zdravstvene zaštite, u DZ Banja Luka ključnu ulogu su odigrali timovi porodične medicine i higijensko-epidemiološka služba (HES), ali i ostale službe (laboratorijska dijagnostika, radiološka služba…..) koje su dale značajan doprinos. Dio timova porodične medicine je radio u akutnoj respiratornoj ambulanti (ARI) Edukativnog centra porodične medicine (Poliklinika) DZ Banja Luka, Studentskom centru “Nikola Tesla “ (karantin za pacijente pozitivni na COVID 19), srednjoškolskom centru (karantin za pacijente koji dolaze iz inostranstva ili su bili u kontaktu sa pozitivnim) i HES službi. Na svim ulazima u ambulante porodične medicine medicinske sestre/tehničari su radili trijažu pacijenata nakon uzimanja detaljne epidemiološke anamneze. Bolesnici koji su imali respiratorne simptome su prosljeđivani u ARI ambulantu. Pacijenti bez simtpoma ARI i bez temperature, ali sa hitnim stanjima, su upućivani u ambulante porodične medicine uz poštovanje svih preporuka (nošenje maske i rukavica, prolaz kroz hlornu barijeru na ulazu ustanove, mjerenje temeperature, dezinfekcija ruku, potpisivanje izjave koja garantuje tačnost datih podataka). Doktori porodične medicine i timske sestre/tehničari su takođe poštovali preporuke SZO i ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS o nošenju zaštitene opreme. Tokom ove pandemije radno vrijeme timova je bilo promijenjeno na način da su radili svaki drugi dan, te je na taj način isključena mogućnost susretanja timova i širenje infekcije unutar ustanove.
Moj rad u ARI ambulanti opisujem kao jedno posebno iskustvo. Bila sam jedan od prvih ljekara koji je raspoređen u ARI ambulantu na dan pojave sumnje na ovu infekciju u osnovnoj školi Branko Ćopić. Moram priznati da je taj dan bilo dosta teško, kako za mene tako i za moju timsku medicinsku sestru, posebno što je to bio prvi susret sa pacijentima gdje niste sigurni da li su pozitivni ili ne. Takođe, prvo iskustvo sa zaštitnom operemom koja je dosta teška za duže nošenje. Svaki naredni odlazak u ARI ambulanti je bio posebno iskustvo pomiješano sa dozom straha i opreznosti, ali uvijek sa potpunom predanošću i profesionalnom obavljanu svog posla, sve u cilju dobrobiti naših pacijenata.
{gallery}slike2\covid19\1::::0{/gallery}